đồng hồ . Đã đi được nửa đường , qua các tỉnh mé phía tây : Long An , Đồng Tháp , An Giang , Kiên Giang , Cà Mau .
Bài số 8 . Hành trình về Mũi Cà Mau và Khai Long , điểm cực nam của tổ quốc .
Mũi Cà Mau bên trái , điểm cực nam nằm phía dưới hơn một tí !
Tên Cà Mau có thể do chữ " Tưc Khmau " trong tiếng Khmer có nghĩa là Nước Đen vì nước trong những cánh rừng ngập mặn , rừng đước , rừng tràm tại khu vực này đều âm u , màu sẫm !
Trước đây chỉ có thể đến được Mũi Cà Mau bằng ca nô , ghe , thuyền bằng đường sông và len lỏi qua hệ thống kênh rạch chằng chịt ở nơi đây . Bạn đi bằng đường bộ đến thị trấn Năm Căn rồi từ đó đi thêm 65km bằng thuyền cao tốc hơn một tiếng đồng hồ để đến chợ Đất Mũi . Từ chợ Đất Mũi sẽ có xe ôm chở đến khu du lịch Đất Mũi .
Dự định sẽ nghỉ qua đêm tại khu du lịch Khai Long hoặc tốt nhứt là ngay Mũi Cà Mau nên sáng hôm sau mình trả phòng , hân hoan lên đường đi về tận cùng phía nam của nước Ta .
Km 40 - cầu Đầm Cùng . Lần trước mình qua phà nơi đây , bây giờ đã có cây cầu bê tông to bắc qua sông Bảy Háp .
Địa danh " Đầm Cùng " được giải thích như sau :
Tranh vẽ trên tường .
Trong những tháng ngày lánh nạn Tây Sơn , chúa Nguyễn Ánh và đoàn tùy tùng đến một đâm trũng rộng mênh mông , chung quanh là rừng mắm rừng đước nên đoàn quân của chúa không có cách gì đi tiếp được và chúa cũng nghĩ , quân Tây Sơn cũng không tiến đến đây được .
Chúa hạ lệnh dừng chân , và để đánh dấu vùng đất ngả 3 sông có cái đầm chận hết đường đi , bắt chúa phải nghỉ ở đây nên chúa gọi là " Đầm Cùng " và địa danh này được giữ cho đến ngày nay ! Nơi đây có tên ấp , kênh , lộ , bến phà và cầu Đâm Cùng .
Km 54 - thị xã Năm Căn . Trước đây vài năm , đi đường bộ tới đây là . . . cùng đường ! Muốn đi tiếp xuống Mũi Cà Mau thì xin mời lên tàu cao tốc , đi thêm 1 tiếng đồng hồ nữa .
Về tên Năm Căn thì theo dân gian kể lại là từ hơn 200 năm trước , có người Hoa Kiều tên Chệt Hột đến đây lập nghiệp , dựng lên 5 căn trại đáy đánh bắt cá tôm , phía trên bờ thì làm rẫy . Công việc làm ăn phát đạt do nguồn tôm cá dồi dào và chưa có người khai thác .
Thấy có nhiều huê lợi nên dần dần người Hoa và người Việt cũng kéo nhau đến đây làm ăn sinh sống đông đúc . Vì có vị trí thuận lợi về đường sông nên ghe xuồng thường qua lại chỗ này , và người ta căn cứ vào dấu hiệu là dãy trại đáy 5 căn đã có sẵn để gọi tên , lâu ngày thành địa danh " Năm Căn " .
Km 60 - cầu Năm Căn . Đây là cây cầu bê tông to và dài 817m , bắc qua sông Cửa Lớn , giải quyết trở ngại cuối cùng cho đoạn đường bộ nối tiếp đến Mũi Cà Mau .
Từ Năm Căn đi tiếp xuống phía nam , mật độ dân cư thưa thớt , nhiều đoạn đường rất vắng , ít xe cộ lưu thông và mới làm xong nên đi khá thoải mái , chẳng bao lâu là đã tới thị trấn kế tiếp .
Km 80 - thị trấn Rạch Gốc . Đến đây đường bắt đầu đụng biển và sẽ đi sát bờ biển theo hướng đông - tây . Mình tính quẹo vào thị trấn để dùng cơm trưa , giải khát và nghỉ ngơi một tí .
Đi ngang qua khu chợ nhỏ , chưa tìm được quán nào tươm tất một tí để có . . . chỗ ngồi ngon thì thoáng thấy có một công viên nhỏ với tượng đài , cạnh một trường học , mình ưu tiên ghé viếng trước .
Đây là đài tưởng niệm 10 liệt sĩ khởi nghĩa Hòn Khoai . Ngày 13 tháng 12 năm 1940 thầy giáo Phan Ngọc Hiển chỉ huy nhóm 10 người đánh đồn Hòn Khoai thu được toàn bộ vũ khí , quân trang , quân dụng . Đoàn khởi nghĩa vận chuyển chiến lợi phẩm về Rạch Gốc an toàn .
Sau những thắng lợi liên tiếp , giặc Pháp phản công mạnh và lực lượng khởi nghĩa bị địch bắt giữ sau nhiều ngày càn quét và truy lùng ráo riết . Ngày 12 tháng 7 năm 1941 , thực dân Pháp đã đưa 10 chiến sĩ khởi nghĩa Hòn Khoai xử bắn tại sân vận động Cà Mau .
Mình đang loay hoay tìm mấy góc ưng ý để chụp hình đài tưởng niệm thì có người đến . . . hỏi thăm sức khỏe ! Tình hình này làm mình nhớ lại cách đây đã lâu lắm rồi , vài chục năm trước , người lạ mặt đi đâu trên đất nước Ta cũng " được " quần chúng để ý đến , một kiểu ý thức " cảnh giác cách mạng " đó mà ! Sợ " bọn xấu " , thậm chí " tụi phản động " bôi nhọ , phá hoại các di tích lịch sử !
Thế là cùng ngồi xuống băng ghế gần đó chuyện trò với nhau , từ thái độ cảnh giác trở thành . . . vui vẻ , thân thiện ! Hỏi thăm hoàn cảnh gia đình thì trời ơi : đều cùng một tuổi như nhau , vui thiệt !
Hỏi anh , ngày 30 tháng 4 năm 1975 anh làm gì , ở đâu ?
Anh Phan Khương Trí kể : Lúc đó tui đang là du kích xã , giải phóng xong phải học bổ túc văn hóa liên tục , rồi được bà con tín nhiệm bầu làm lãnh đạo xã nhà , làm được một thời gian dài , lúc con cái đã lớn phải xin về hưu sớm vì tự thấy mình trình độ còn yếu kém , không dám đảm nhiệm việc đòi hỏi phải có trình độ cao hơn , thôi nhường cho bọn trẻ , tụi nó được đào tạo đầy đủ , làm tốt hơn !
Nhớ lại , hồi đầu tháng một năm nay , tại Lai Châu , ngay cây cầu Pác Ma ở thượng nguồn sông Đà xa lắc xa lơ trên vùng tây bắc Việt Nam , mình cũng gặp một anh , cũng cùng một tuổi , cũng câu hỏi lịch sử : Ngày 30 tháng 4 năm 1975 anh đang làm gì , ở đâu ?
Anh Trần Đình Lịch kể lại : Lúc đó đơn vị tôi vừa vào tiếp quản Huế , sau đó mới vào đến Sài Gòn ! Rồi hai anh em ngồi trong quán nhỏ đầu cầu Pác Ma , lấy cà phê trong ba lô ra ngồi uống , chuyện trò ứng ý với nhau !
Đó là những kỷ niệm đẹp mình có được trên đường " Thiên lý độc hành " . Bây giờ xin được trở lại với hành trình về Mũi Cà Mau !
Từ Rạch Gốc , đường Năm Căn - Đất Mũi đi theo hướng đông tây và theo gần bờ biển , chỉ cách biển Đông bằng một hành lang rộng từ 400m đến 1.000m .
Về góc nhìn địa lý thì nơi đây , cụ thể là huyện Ngọc Hiển , đại đa số những rạch nước đều chảy theo hướng nam - bắc và chảy vào sông Cửa Lớn với biên độ - cửa rạch rất lớn , rất khó khăn và tốn kém để xây cầu dài ! Và vì muốn tránh những cửa rạch rộng này , con đường Năm Căn - Đất Mũi được thiết kế theo một lộ trình khác xa đường thủy Năm Căn - Đất Mũi , đã có từ lâu và đi ngang qua nhiều làng xóm ven rạch .
Đường bộ Năm Căn - Đất Mũi không đi qua những cửa rạch rộng mà đi qua đầu nguồn những con rạch , chỉ cần cầu nhỏ là qua được , cụ thể có 20 cầu và 10 cống bê tông cho đoạn đường 60km này .
Km 100 - Khu du lịch Lý Thanh Long . Nằm bên bờ biển Khai Long , rộng cả trăm ha , cát mịn dài 3km . Thích hợp với du lịch gia đình và du lịch . . . tâm linh ! Có hồ bơi cho cả nhà , có nhiều trò chơi cho trẻ em như : máng trượt , cưỡi ngựa , leo dây , nhà banh , xe đạp đôi v . . . v . . .
Trong khuôn viên khu du lịch này có tượng Quan Thế Âm Bồ Tát , cao 20m , nhìn ra biển Đông . Vào những ngày lễ , dân Ta ùn ùn kéo đến đây , nhang khói ngút trời để . . . cầu xin đủ thứ !
Một đề tài được nhiều người quan tâm : Đâu là điểm cực nam của đất nước Ta trên đất liền ?
Thực ra cụm từ Mũi Cà Mau với tọa độ 8o 37' 30" vĩ độ bắc và 104o 43' kinh độ đông chỉ là vị trí dài nhứt đưa ra phía biển của bán đảo Cà Mau , cho ta khái niệm phần " chóp mũi " của tỉnh Cà Mau , và hoàn toàn không phải là điểm cực nam của nước Ta !
Mơi đây thạc sĩ Trương Hoàng Phương - nguyên giảng viên bộ môn địa lý Đại học sư phạm Sài Gòn , dẫn một đoàn xuống đây để truy tìm điểm cực nam trên bản đồ tổ quốc . Theo thông tin được công bố từ chuyến du khảo này , tọa độ được nhóm chuyên nghành địa lý xác định là
8o 33' 95" vĩ độ bắc và 104o 50' 72" kinh độ Đông , vẫn nằm trong vùng bãi biển Khai Long , thuộc địa bàn Xóm Rẫy , tên dân gian còn gọi là rẫy Trương Phi .
Hai bên đường rừng đước , rừng tràm bao la bát ngát , vài cây số gặp một cây cầu , có thể thấy rõ biển Đông chỉ cách vài trăm thước thôi !
Hiện nay xe ôtô lớn trên 15 chỗ chỉ đi được tới cầu Rạch Tàu , cách Mũi Cà Mau 7km . Đoạn đường cuối cùng chỉ còn vài cây số nữa thôi , chắc sẽ hoàn thành trong thời gian ngắn sắp tới !
Nhờ đi xe máy , lại lại là xe nhỏ nên mình thản nhiên đi xuyên qua xóm Rạch Tàu , trên con đường xi măng chỉ rộng vài thước . Hai bên đường không có lề và đất trũng , cách mặt đường cả gang tay , xe lỡ bị trượt bánh sẽ bị lún sâu !
Xóm Rạch Tàu nhà cửa , dân cư đông đúc , có đầy đủ chợ , bến bến tàu , trụ sở hành chính , trường học v . . . v . . .
Chợ Đất Mũi , đi thêm 4km nữa Ta đến Mũi Cà Mau !
Nguyễn Chí Hoài Nhơn