Bài số 13 . Trà Vinh và đường về Bến Tre .
Trà Vinh là nơi chung sống hòa bình của nhiều dân tộc , trong đó nổi bật là nhóm người Kinh , người Khmer và người Hoa . Năm 1991 tỉnh Cửu Long được tách thành hai tỉnh : Vĩnh Long và Trà Vinh .
Thành phố này cách Sài Gòn 140km về hướng nam tây nam , nằm bên con rạch Long Bình , chảy thêm 5km nữa là đổ vào sông Cổ Chiên , một nhánh của sông Tiền Giang .
Cũng giống như Sóc Trăng , người Khmer sinh sống ở Trà Vinh cũng rất đông . Cư dân Khmer chiếm một phần ba dân số trong tỉnh . Ở Nam Bộ ta có thể gặp người Hoa khắp nơi , họ là chủ quán ăn , chủ tiệm tạp hóa . . . Nhưng ta ít thấy người Khmer , mặc dù người Khmer là đa số áp đảo , vì người Khmer không thích phô trương , chỉ sống khép kín trong các phum , sóc xa những . . . chốn lao xao !
Một xóm nhỏ là một phum , nhiều phum làm thành một sóc - tương đương một làng của người Kinh . Chắc nhiều bạn vẫn còn nhớ nhạc phẩm " Tiếng chày trên sóc bom bo " của nhạc sĩ Xuân Hồng !
Con trai Khmer đến tuổi trưởng thành phải vào chùa tu học một thời gian mới được xã hội nhìn nhận . Chùa Khmer nào cũng có căn nhà dành cho những " ông sư trẻ " tạm thời này . Chắc chắn là nhờ có thời gian tu thiệt ở trong chùa nên cách ứng xử của các bạn Khmer có phần nhân văn hơn . . . ta nhiều ! Mình mạnh dạn viết lên điều này vì mình là người Việt Nam và phải báo động đỏ vì dân Ta hiện nay đối xử với nhau từ trong gia đình đến ngoài xã hội rất là nặng nề , thô bạo , vô văn hóa nếu không muốn dùng chữ cho chính xác là mang nhiều . . . thú tính !
Theo chế độ phụ hệ nhưng người đàn bà Khmer được tôn trọng , đối xử bình đẳng . Họ theo phật giáo Nguyên Thủy , khi chết được hỏa thiêu , nên không có nghĩa địa !
Đây cũng là nơi có số chùa Khmer nhiều nhứt nước ta : 141 chùa Khmer , để so sánh với 50 chùa người Kinh , 14 nhà thờ Công Giáo , 7 thánh đường Hồi Giáo , 5 chùa Tàu và một số thánh thất Cao Đài .
Với người Khmer , nhà ở có thể đơn sơ - nhà lá mái lá , nhưng chùa thì phải kiên cố , to đẹp vì đây là nơi . . . " chết gởi xương " ! Đây là đất lành , không được sát sinh , chim chóc thường tụ tập về rất đông , vì vậy mà có chùa Dơi , chùa Chim , chùa Cò v . . . v . . .
Chùa của người Khmer theo giáo phái Nam Tông - Theravada - Phật giáo Nguyên thủy , có nhiều điểm khác với chùa Đại Thừa - Mahayana : Không có tiếng chuông , tiếng mõ . Trong chính điện chỉ thờ một vị Phật Thích Ca .
Một ngôi chùa cổ và chỉ cách trung tâm thành phố 6km về hướng nam , cứ đi thẳng một lèo theo đường Điện Biên Phủ ta sẽ thấy chùa nằm bên trái con đường , đó là chùa Hang .
Tên Khmer của chùa là Kompong Chray - Bến cây đa , vì ngày xưa trước cổng chùa có một bến đò dưới gốc cây đa . Sau này , cổng phụ được xây dựng theo kiểu vòm , tường rất dày và sâu đến 12m , có hình dáng giống như cái hang nên thiên hạ quen gọi là chùa Hang !
Chùa được thành lập năm 1637 , trên khoảnh đất rộng 7ha , một nửa là rừng tự nhiên , và đã qua 22 đời sư trụ trì . Trong sự kiện Tết Mậu Thân , chùa bị bom đạn tàn phá nặng nề . Năm 1977 sư Thạch Suông về đây , vận động phục dựng lại chùa . Từ đó đến nay , qua nhiều lần trùng tu , ngôi chùa trở nên khang trang , bề thế . Sư Thạch Suông hiện nay là sư trụ trì đời thứ 23 !
Trong chiến tranh , nhiều cây cổ thụ trong khuôn viên chùa bị tàn phá và hiện còn để lại nhiều bộ gốc rễ to lớn , nguyên vẹn với những hình thù kỳ thú . Sư trụ trì đã mời nghệ nhân điêu khắc gỗ từ Vĩnh Long là anh Thạch Buôl về chùa mở lớp dạy nghề cho sư sãi và các thanh niên có năng khiếu . Chùa đã đào tạo được hơn 20 học viên lành nghề . Những tác phẩm điêu khắc ở chùa rất được du khách trong và ngoài nước ưa chuộng .
Ẩm thực Trà Vinh mang hương vị của ba dân tộc của cư dân nơi đây : Kinh , Khmer và Hoa . Các bạn mình toàn là những người rất sành điệu và thích " nghiên cứu " cũng như muốn nếm qua các món ngon vật lạ nên xin được giới thiệu :
- Chù ụ , cái tên lạ hoắc chưa nghe bao giờ , thuộc họ nhà cua , hình hơi thô với thân hình vuông nhỏ , đặc sản của vùng biển Ba Động . Chù ụ nướng than sẽ dần chuyển sang màu đỏ , hương thơm ngây ngất , ăn với rau răm chấm với muối tiêu chanh .
- Mắm bò hóc - prohok , được người Khmer coi như món ngon để mời khách . Món nguyên chất nhứt là mắm sống trộn với chanh , ớt , tỏi ăn kèm với các loại rau , trái như : khế , chuối chát , rau thơm , lá xoài non , đọt cóc , cải sống , dưa leo . . .
- Bún suông , cũng được gọi là bún đuông là tên gọi của một loại bún ăn với chả tôm . Tôm tươi được đầu bếp ướp mắm , xay nhuyễn với hạt tiêu rồi nặn thành từng " suông " , giống như con đuông nên mới được gọi là bún suông , bún đuông .
- Đuông chà là chiên . Cây chà là gai mọc hoang ở rừng ngập mặn ven biển Trà Vinh . Cuối mùa mưa , các loại bọ cánh cứng chọn " cù hũ " cây chà là để đẻ trứng , khi trứng nở thành ấu trùng , đó là con đuông ! Người ta khai thác khi nó mập hơn ngón tay cái . Đuông được ngâm một giờ trong nước muối để nó nhả hết chất thải , sau đó vớt ra rổ để ráo nước .
Để cho dầu thiệt sôi và thả con đuông vào . Đuông thu mình lại , căng phồng da và vàng rộp ! Đuông chà là chiên ăn kèm rau sống , chấm với muối tiêu chanh , bùi và giòn !
- Nước mắm rươi . Tưởng là chỉ ở mấy tỉnh ven biển ngoài Bắc mới có rươi , nào ngờ trong ven biển Nam Bộ cũng có , mà lại dùng để làm mắm ! Chỉ cần ủ cở 2 tuần là ăn được , có màu vàng xanh , dùng để chấm các loại như rau , tôm , thịt luộc , cháo trắng . . .
- Loi choi sả ớt , món này cũng chưa nghe bao giờ ! Con này sống ở vùng giáp nước giữa mặn và ngọt , giống như con . . . trùn , nhỏ hơn ngón tay út và dài 20cm - 30cm , nướng sơ qua trên lửa than và lai rai với chút rượu nồng - bon appetite !
- Dừa sáp . Đây là loại dừa đặc ruột , cơm dừa rất dày , mềm dẻo và béo hơn dừa thường , nước dừa trong veo . Mỗi buồng dừa sáp chỉ cho vài trái sáp , những trái còn lại là dừa thường . Giá dừa sáp 1 trái cở 200.000 đồng - hai trăm ngàn đồng !
Một điểm tham quan độc đáo của Trà Vinh là cây dầu rái ở đường Sơn Thông , cách chợ chính chừng 3km về hướng tây nam . Đây là cây dầu rái cổ thụ , có tuổi đời từ 700 đến 800 năm , cao 25m , chu vi gốc cây 7m và tán cây rộng 1.000m ! Ngay bên cạnh cây có cái ao nước nho nhỏ , cây cối mọc um tùm trông rất . . . sinh thái !
Gần gốc cây có cái am to bằng căn phòng mà nhìn trong hình chỉ bằng . . . cái nắm tay ! Mình đứng dang tay dang chưn sát thân cây mà coi thấy rất là . . . tí hon , chẳng thấm thía gì ! Và chắc dân Ta ít ai quan tâm đến mấy cái cây này nếu nó không phải là của mình và đứng trong . . . biệt phủ của mình nên nơi đây nhiều rác rưới và cây cổ thụ đẹp này hoàn toàn không được bảo vệ !
Rồi cũng đến lúc từ giã thành phố này để . . . Bắc tiến , đi về hướng bắc .
Lộ trình hôm nay , Trà Vinh - Bến Tre , rất nhẹ nhàng , thoải mái vì hai thành phố này chỉ cách nhau 60km , trên con đường đồng bằng được trải nhựa , cứ như là một chuyến đi dạo chơi !
Theo thói quen , mình từ trong phố lại đi ngược ra quốc lộ 60 và phải đi vòng xa hơn 10km để đi về phía sông Cổ Chiên , vô tình đã bỏ lỡ cơ hội đi thẳng từ trong phố để theo mé sông Cổ Chiên , đường đi sẽ quanh co ngoằn ngoèo hơn , rắc rối hơn nhưng chắc thú vị hơn ! Đành phải để dành cho lần sau !
Km 26 - Cầu Cổ Chiên , dài 1.600m , rộng 16m cho 4 làn xe , hoàn thành tháng 5 năm 2015 . Cách đây vài năm vẫn còn phà Cổ Chiên , giờ đây đã có cây cầu bê tông to lớn bắc qua sông Cổ Chiên , ranh giới giữa hai tỉnh Trà Vinh và Bến Tre .
Vào địa phận tỉnh Bến Tre , ta sẽ không thấy . . . tre mà lại thấy . . . dừa và rất nhiều dừa , những vườn dừa trái , trên mặt đất và những đầm , lầy , sông , rạch mọc đầy cây dừa nước .
Km 36 - Thị trấn Mỏ Cày . Tại xã Định Thủy , huyện Mỏ Cày , nay vẫn còn di tích quán nước , nơi mà ngày 17 tháng 01 năm 1960 , người du kích tại quán Năm Thiểu đã nổ phát súng đầu tiên mở đầu phong trào Đồng Khởi của " Đội quân tóc dài " do nữ tướng Nguyễn Thị Định chỉ huy , đã nổi lên phong trào Đồng Khởi lan ra khắp Tây Nam Bộ , mở đường cho sự kiện thành lập Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam ngày 20 tháng 12 năm 1960 .
Km 53 - Cầu Hàm Luông , xây xong năm 2010 , dài 1.277m và rộng 16m , đủ chỗ cho 4 làn xe lưu thông .
Vừa xuống khỏi cầu Hàm Luông , đã vào địa phận của thành phố Bến Tre . Du lịch Bến Tre không phát triển mạnh và thuộc dạng . . . " sáng đi chiều về " , không có những điểm hấp dẫn đủ mạnh để du khách nghỉ qua đêm nên số lượng và chất lượng những khách sạn , nhà nghỉ cũng . . . khiêm tốn !
Năm xưa mình có phòng bên cạnh hồ Trúc Giang , nhỏ nhắn xinh xắn ngay khu trung tâm . Lần này , được trú tại khách sạn Đồng Khởi , ngay công viên tượng đài Đồng Khởi , ở đường Đồng Khởi , trên quê hương Đồng Khởi , coi như được Tứ Quí !
Buổi chiều , vẫn còn dư thời giờ để xách xe máy lòng vòng những vòng lớn trong thành phố , sau đó đi bộ lang thang , loanh quanh khu gần bờ sông , gần chợ ngày và ngắm nhìn thiên hạ dọn hàng , chuẩn bị cho chợ đêm .
Tối đến , lên chương trình để ngày hôm sau đi một vòng tỉnh Bến Tre , về vùng Ba Tri , trước khi đi Mỹ Tho - Tiền Giang .
Sài Gòn chỉ còn cách đây chưa tới 100km , nghĩ đến lúc sắp được về đến nơi chốn thân quen , trong lòng rộn ràng niềm vui , chìm vào giấc ngủ lúc nào chẳng hay !
Nguyễn Chí Hoài Nhơn